Co radzić pacjentom w przypadku leczenia lekkich urazów, oparzeń oraz ran przewlekłych?
Rany, otarcia czy skaleczenia to rodzaje obrażeń skóry, na które jesteśmy szczególnie narażeni w trakcie wykonywania codziennych czynności. Gdy dochodzi do ich powstania, większość pacjentów
w pierwszej kolejności szuka pomocy u farmaceuty.
Rana to inaczej uszkodzenie ciągłości skóry, a w niektórych przypadkach również tkanek i narządów znajdujących się pod nią. Do jej powstania dochodzi w wyniku urazów mechanicznych, chemicznych i fizycznych, takich jak np. zetknięcie z ostrym przedmiotem, czy poparzenie gorącą wodą, środkami chemicznymi czy gorącym powietrzem. Warto zwrócić szczególną uwagę na fakt, iż obrażenia te mogą charakteryzować się różnym stopniem negatywnego wpływu na zdrowie pacjenta, co należy brać pod uwagę przy zalecanym leczeniu.
Rany po drobnych urazach
W przypadku tego typu obrażeń kluczową rolę odgrywa odpowiednie oczyszczenie zranionego miejsca. Na powierzchni skóry ludzkiej znajdują się bowiem liczne bakterie, które w momencie jej uszkodzenia powodują ryzyko powstania zakażenia. W celu jego uniknięcia powinniśmy zalecić pacjentowi oczyszczenie rany wodą z mydłem, wodą utlenioną lub antyseptykiem. Następnie zaleca się zastosowanie żelu bądź maści zawierającej np. hialuronian cynku (związek naturalnie występującego w skórze kwasu hialuronowego odpowiadającego za integralność i regenerację skóry po urazach). Zastosowanie żelu/maści z hialuronianem cynku zapobiega również przedostawaniu się na powierzchnię uszkodzonej skóry drobnoustrojów oraz zapewnia odpowiednie mikrośrodowisko, konieczne do szybkiego zagojenia rany. W przypadku bardzo zanieczyszczonych ran należy kierować pacjenta do lekarza, aby oczyścił ranę i ewentualnie zakwalifikował go do powtórzenia szczepienia przeciwko tężcowi oraz rozważył włączenie antybiotykoterapii ogólnej.
Oparzenia
Poważne oparzenia – drugiego i trzeciego stopnia, gdzie oprócz rumienia występują liczne bąble z płynem surowiczym i martwica skóry, bezwzględnie wymagają interwencji lekarskiej. Należą do nich m.in. oparzenia okolic narządów płciowych, oparzenia twarzy – zwłaszcza w okolicy narządu wzroku oraz oparzenia dróg oddechowych powstałe w wyniku kontaktu z gorącymi gazami. Szczególnie w przypadku oparzeń okolicy narządów płciowych, gdy występuje bardzo wysokie ryzyko wstrząsu, zakażenia i silny zespól bólowy, nie należy podejmować samodzielnych działań i szybko skierować chorego do szpitala. Najczęściej jednak spotykamy się z oparzeniami lekkimi, tzn. pierwszego stopnia, gdzie występuje jedynie zaczerwienienie skóry i ewentualnie pojedyncze małe bąble z płynem surowiczym. W przypadku oparzeń termicznych wystarczy przez kilkanaście minut schładzać skórę letnią wodą. Natomiast w oparzeniach chemicznych (np. kwasami czy ługami) należy długo przemywać skórę wodą i skonsultować się z lekarzem. Istotne jest, aby pacjent nie przemywał ran w bardzo zimnej wodzie. Powoduje to bowiem niebezpieczeństwo pogłębienia niedokrwienia tkanek skóry i może doprowadzić do martwicy, zwiększenia ryzyka zakażenia bakteryjnego lub wstrząsu. Następnie zaleca się nałożenie żelu, który zmniejszy uczucie bólu i zadziała antybakteryjne. Rekomendowane pacjentom maści i żele powinny posiadać w składzie hialuronian cynku. Składnik ten wpływa korzystnie na gojenie rany oraz ogranicza tworzenie się blizn. Przez pierwsze 2 dni może występować dość silny zespół bólowy. Dlatego warto zarekomendować pacjentowi również doustne środki przeciwbólowe i poinformować, iż w razie pojawienia sie gorączki, powiększania się bolesnego zaczerwienienia lub ropnej wydzieliny z okolicy oparzenia musi koniecznie skonsultować się z lekarzem.
Rany przewlekłe i chirurgiczne
Szczególnym rodzajem ran są rany powstałe po zabiegach chirurgicznych oraz rany przewlekle u osób ciężko chorych np. stopa cukrzycowa u diabetyków czy owrzodzenia podudzi w przebiegu żylaków kończyn dolnych. Rany te goją się bardzo długo i wymagają szczególnego postępowania. W przypadku ran przewlekłych należy uczulić pacjentów na kwestie związane m.in.
z odpowiednią higieną i zabiegami dezynfekcyjnymi. Wielu cukrzyków uważa, że przyjmowanie standardowych leków jest wystarczającym sposobem radzenia sobie ze stopą cukrzycową, kwestię higieny i pielęgnacji skóry traktując jako sprawę drugorzędną. Skóra u diabetyków jest bardzo delikatna i pozbawiona naturalnego filtra ochronnego ze względu na przewlekłe niedokrwienie i wrażliwa na zakażenia. Dlatego powinna być ona odpowiednio pielęgnowana. W leczeniu zaawansowanych przypadków stopy cukrzycowej stosuje się często preparaty zawierające srebro czy kwas hialuronowy. Preparaty te zapobiegają przedostawaniu się na powierzchnię uszkodzonej skóry drobnoustrojów ze środowiska zewnętrznego, ograniczają wpływ szkodliwych czynników oraz dają efekt złagodzenia bólu i stanu zapalnego skóry. Należy pamiętać jednak, że przy stopie cukrzycowej stosowanie żeli czy maści tego typu powinno odbywać się po konsultacji i pod nadzorem lekarza.