Antykoncepcja jest podstawowym sposobem kontroli narodzin, a jej celem jest niedopuszczenie do zapłodnienia lub zagnieżdżenia zapłodnionej komórki jajowej.[1] Stosowanie antykoncepcyjnych środków hormonalnych to najczęściej stosowana metoda zapobiegania nieplanowanej ciąży. Aby mogły one prawidłowo i skutecznie spełniać swoje zadanie wymagane jest ich odpowiednie stężenie w surowicy krwi. [2]

Pominięcie przyjęcia hormonalnego środka antykoncepcyjnego oraz interakcje hormonalnych środków antykoncepcyjnych z innymi lekami mogą obniżać skuteczność stosowanego preparatu. [2] W poniższym artykule chcemy zwrócić uwagę na możliwość wystąpienia interakcji pomiędzy antykoncepcją hormonalną a lekami przeciwbakteryjnymi.  W Polsce choroby zakaźne, a do takich należą także infekcje bakteryjne, są nadal poważnym problemem zdrowotnym.  Głównym mechanizmem obronnym człowieka przed zakażeniami jest układ odpornościowy.  Czynników ryzyka zakażeń bakteryjnych oraz powstawania chorób z tym związanych jest wiele, jednak najczęstsze to brak odpowiedniej higieny osobistej i higieny żywienia, osłabiona odporność oraz stan zdrowia. [3] Wiedza na temat interakcji hormonalnych środków antykoncepcyjnych z przyjmowanymi przez pacjentkę antybiotykami czy chemioterapeutykami jest bardzo istotna.

Możliwe interakcje pomiędzy antykoncepcją hormonalną a antybiotykami i chemioterapeutykami, dotyczą leków przeciwbakteryjnych podawanych doustne oraz pozajelitowo. W metabolizmie niektórych substancji czynnych – pochodzenia estrogenowego – zawartych w środkach antykoncepcyjnych biorą udział enzymy obecne w wątrobie, których działanie może być osłabione z uwagi na przyjmowane antybiotyki czy chemioterapeutyki. W procesie metabolizmu tych substancji biorą także udział bakterie jelitowe obecne w organizmie – mikrobiom, który ulega zniszczeniu podczas terapii lekami przeciwbakteryjnymi. To właśnie „nasze” bakterie (głównie laseczki z rodzaju Clostridium) biorą udział w procesach odpowiedzialnych za utrzymanie prawidłowego stężenia hormonalnego leku antykoncepcyjnego we krwi, a co za tym idzie także w utrzymaniu skuteczności stosowanej antykoncepcji hormonalnej. Stąd podczas antybiotykoterapii efektywność antykoncepcji hormonalnej może być ograniczona. [2]

Stosowanie  antybiotyków oraz chemioterapeutyków wymaga podczas terapii, a także 7 dni po jej zakończeniu, stosowania innej niż antykoncepcja hormonalna metody zapobiegania ciąży.[2]

Antybiotyki i chemioterapeutyki przeciwbakteryjne, które mogą ograniczać skuteczność antykoncepcji hormonalnej to przede wszystkim: [2]

– Amoksycylina (także w preparatach z kwasem klawulanowym) – Cefalosporyny

– Karbapenemy – Klindamycyna – Penicylina – Erytomycyna – Klarytromycyna

– Azytromycyna – Tetracykliny – Klotrimoksazol – Cyprofloksacyna

– Norfloksacyna  – Lewofloksacyna

Warto zaznaczyć, że stosowanie probiotyków podczas antybiotykoterapii nie chroni przed wystąpieniem opisanych interakcji. Probiotyki zawierają w swoim składzie najczęściej bakterie kwasu mlekowego lub Saccharomyces, których udział w metabolizmie substancji czynnych pochodzenia estrogenowego zawartych w hormonalnych środkach antykoncepcyjnych jest nieznaczny. [2]

Substancji czynnych zawartych w środkach antykoncepcyjnych oraz ich połączeń jest wiele.
Hormonalne środki antykoncepcyjne zawierające wyłącznie progestageny jako substancje czynne nie wykazują interakcji z lekami przeciwbakteryjnymi. Wynika to z ich wysokiej biodostępności (80-100%) oraz innego mechanizmu metabolizmu niż w przypadku substancji stanowiących składnik estrogenny. [2]

Podczas wizyty lekarskiej poinformuj swojego lekarza o przyjmowanych przez Ciebie środkach antykoncepcyjnych, a także innych lekach. Wszelkie informacje na temat interakcji lekowych znajdziesz także w ulotce dołączonej do opakowania produktu leczniczego. Możesz także skorzystać z porady farmaceutycznej podczas realizowania recepty.

1. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wskazań i bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz wewnątrzmacicznej Ginekol Pol. 2014, 85, 234-239
2. Niekorzystne interakcje środków antykoncepcyjnych dr hab. n. med. Jarosław Woroń

https://podyplomie.pl/medycyna/35400,niekorzystne-interakcje-srodkow-antykoncepcyjnych?fbclid=IwAR3O3YWrPlnwH0C1-YBmYnOebK-BPClRlbzyd_vl5KiY3QJ7drWrThCB6bQ

3. Wybrane zakażenia bakteryjne – nieuniknione zagrożenia zdrowia i życia człowieka Selected bacterial infections – unavoidable threats to the health and lives of the man Izabela Anna Sobieraj -Garbiak, Marta Drożdżyńska